Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXX/226/04 Rady Miejskiej w Pyrzycach z dnia 30 grudnia 2004r.

Załącznik Nr 1

do Uchwały Nr XXX/226/04

Rady Miejskiej w Pyrzycach

z dnia 30 grudnia 2004r.

" GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI

I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

ALKOHOLOWYCH NA 2005 ROK"

WSTĘP„Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

w 2005r.” tak jak i „ Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata: 2000-2005” oparty został na uznaniu trzeźwości obywateli za niezbędny warunek moralnego i materialnego dobra narodu, w tym tej jego części, którą stanowi społeczność gminy Pyrzyce.

Celem „Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych” jest ograniczenie spożycia napojów alkoholowych, zmiana struktury ich spożywania oraz obyczajów związanych z używaniem alkoholu, a doraźnie zmniejszenie szkód społecznych i psychologicznych spowodowanych nadużywaniem alkoholu.

Zadania w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi realizowane są przez odpowiednie kształtowanie polityki społecznej i poszerzanie świadomości lokalnej na temat szkodliwości spożywania alkoholu i skutków społecznych jakie za sobą niesie. Skutki alkoholizmu zmniejsza się i łagodzi poprzez leczenie i pomoc osobom, zwłaszcza dzieciom dotkniętym życiem w rodzinie alkoholowej.

2. LOKALNA DIAGNOZA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH

• Udział kategorii osób, u których występują różne rodzaje problemów alkoholowych:

Kategoria	Udział danej kategorii	W Polsce 38,6 mln mieszkańców	W mieście 13 tys. mieszkańców	W gminie 7 tys. mieszkańców
Liczba osób uzależnionych od alkoholu	ok. 2%	ok. 800 tys.	ok. 260	ok. 140
Dorośli żyjący w otoczeniu alkoholika ( współmałżonkowie, rodzice)	ok. 4%	ok. 1,5 mln	ok. 520	ok. 280
Dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików	ok. 4%	ok. 1,5 mln	ok. 520	ok. 400
Osoby pijące szkodliwie	5-7%	2-2,5 mln	650- 910	350- 700

Z szacunkowych danych opartych na obliczeniach statystycznych wynika, iż problem uzależnienia od alkoholu dotyczy około 400 mieszkańców naszej gminy, osoby dorosłe współuzależnione i cierpiące z powodu uzależnienia swoich najbliższych stanowią grupę około 800 osób, drugie 800 stanowią dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików.

Kobiety i dzieci ( bo to one najczęściej są ofiarami przemocy) doświadczają przemocy domowej.

W dniach 28 XI - 3 XII 2004 roku wśród uczniów klas pierwszych przeprowadzono anonimowe ankiety dotyczące występowania zjawisk patologicznych w szkole. Na 260 uczniów klas pierwszych w ankiecie wzięło udział 249 uczniów. Na pytanie dotyczące palenia papierosów twierdząco odpowiedziało 35 uczniów, tj. 14,1%. Do picia alkoholu przyznaje się 57 uczniów tj. 22,89%, w tym najczęściej spożywają piwo, a następnie wino i wódkę. Do zażywania środków odurzających przyznało się 7 osób tj. 2,81% (ekstaza, marihuana). Na pytanie, czy czujesz się w szkole bezpiecznie? 152 osoby, tj. 61,04% odpowiedziały twierdząco, a 97, tj. 38,95% zaprzeczyło. Najbardziej boją się - wg ilości podawanych powodów:

• starszych kolegów i koleżanek - 91 osób tj. 93,81%

• nauczycieli - 27 osób, tj. 27,84%

• pobicia - 15 osób, tj. 15,46%

• tłoku na schodach - 5 osób, tj. 5,15%

• przerwy (można utożsamiać z pobiciem lub tłokiem na schodach) - 2 osoby, tj. 2,06%,

• jedynek - 2 osoby, jw.

• woźnej - 2 osoby, jw.

• kartkówek - 1 osoba, tj. 1,03%

• Dyrektora - 1 osoba, jw.

3. ZASOBY MIASTA SŁUŻĄCE ROZWIĄZYWANIU PROBLEMÓW

ALKOHOLOWYCH

Pyrzyce posiadają następujące zasoby służące bezpośrednio i pośrednio rozwiązywaniu problemów alkoholowych i pomocy rodzinom dysfunkcyjnym:

• Ośrodek Pomocy Społecznej,

• Punkt Profilaktyki Społeczno - Rodzinnej,

• 10 Świetlic Środowiskowych,

• Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna,

• Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie,

• Komenda Powiatowa Policji,

• Powiatowy Urząd Pracy,

• Stowarzyszenie Abstynentów „ Krokus”.

W najtrudniejszych sytuacjach nadużywania alkoholu, rodziny osób uzależnionych oraz inne osoby mogą każdego dnia wnieść wniosek o podjęcie działań zmierzających do zobowiązania takiej osoby do leczenia zamkniętego.

W zakresie profilaktyki miasto posiada zespół dobrze przygotowanych fachowców, którzy wzorem lat poprzednich, we wszystkich szkołach podstawowych, gimnazjalnych

i ponadgimnazjalnych realizowali programy ( w tym autorskie) profilaktyczne” Trzy Koła” „II Elementarz czyli Program Siedmiu Kroków”. Prowadzili je pedagodzy szkolni i nauczyciele biorący udział w specjalistycznych szkoleniach w zakresie profilaktyki i pomocy dzieciom zagrożonym.

3. GŁÓWNE KIERUNKI I STRATEGIE " GMINNEGO PROGRAMU

PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

ALKOHOLOWYCH NA 2005 ROK"

W 2005r. „ Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych” ukierunkowany będzie na:

• Pomoc rodzinom dotkniętym następstwami nadużywania alkoholu w tym ofiarom przemocy,

• Pomoc dzieciom osób uzależnionych od alkoholu, dotkniętym następstwami nadużywania alkoholu przez rodziców w zakresie pomocy socjalno-bytowej, psychologicznej i szkolnej.

Główne strategie „ Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2005r.” to:

1. Poszerzenie form pomocy psychospołecznej dla osób uzależnionych i współuzależnionych.

2. Doskonalenie i poszerzanie profesjonalnej bazy kadrowej do realizacji „ Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych” oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

3. Kontynuacja kontroli przestrzegania postanowień ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

4. Systematyczne monitorowanie problemów alkoholowych wśród dzieci i młodzieży szkolnej umożliwiające dostosowanie działań profilaktycznych do grupy najbardziej zagrożonych uzależnieniem od alkoholu.

5. Dalsze upowszechnianie wiedzy o szkodliwości nadużywania alkoholu. Prowadzenie kampanii lokalnych promujących zdrowy styl życia, imprez środowiskowych, zajęć profilaktycznych dla młodzieży rozszerzonych o różne formy sportowo-turystyczne.

6. PODSTAWOWE KIERUNKI DZIAŁANIA

( realizowane zgodnie z art.4 ustawy z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi )

I. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu

1. Funkcjonowanie Punktu Profilaktyki Społeczno - Rodzinnej

a) udzielanie pomocy doraźnej, interwencyjnej i terapeutycznej w Punkcie Konsultacyjnym w zakresie:

• uzależnień od alkoholu,

• uzależnień od narkotyków,

• trudności wychowawczych,

• przemocy w rodzinie,

• zagadnień prawnych

b) kontynuacja terapii grupowej dla osób uzależnionych i współuzależnionych w Punkcie Profilaktyki Społeczno - Rodzinnej.

Podstawowym zadaniem samorządu terytorialnego jest zadbanie o dostępność terapii uzależnienia od alkoholu i współuzależnienia dla mieszkańców gminy. Dostępność profesjonalnej i efektywnej terapii warunkuje skuteczność jakichkolwiek innych działań podejmowanych na rzecz osób z problemem alkoholowym i członków ich rodzin.

W związku z rozwojem i modernizacją programów terapeutycznych oferowanych przez zakłady lecznictwa odwykowego wzrasta dostępność dobrych, nowoczesnych programów psychoterapii uzależnienia od alkoholu. Wpływa to na zmianę roli punktów konsultacyjnych dla osób uzależnionych od alkoholu i członków ich rodzin.

Nie jest zadaniem takiego punktu samodzielne prowadzenie terapii uzależnienia od alkoholu.

Do zadań punktu należy w szczególności:

• dostarczanie informacji o możliwości podejmowania profesjonalnej terapii,

• motywowanie i kierowanie do leczenia,

• udzielanie wsparcia i pomocy psychospołecznej osobom po zakończeniu terapii odwykowej i ich rodzinom.

Ważną rolą punktu konsultacyjnego jest udzielanie informacji członkom rodzin osób uzależnionych, gdyż najczęściej to właśnie członkowie rodzin zgłaszają się po poradę do takiego punktu.

Istotnym zagadnieniem jest stworzenie takich warunków lokalowych i godzin otwarcia punktu, które gwarantowałoby dyskrecję osobom zgłaszającym się do niego.

II.Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe pomocy psychologicznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie

1. Współpraca w ramach lokalnej koalicji na rzecz skutecznego przeciwdziałania i rozwiązywania problemów uzależnień i przemocy domowej pomiędzy:

• Ośrodkiem Pomocy Społecznej,

• Komendą Powiatową Policji,

• Punktem Profilaktyki Społeczno - Rodzinnej,

• Sądem Rejonowym,

• Centrum Pomocy Rodzinie.

2.Kontynuacja działalności Świetlic Środowiskowych oraz tworzenie nowych w kolejnych miejscowościach gminy Pyrzyce.

3. Poszerzanie dostępności i skuteczności zorganizowanych form pomocy psychologicznej, prawnej i socjalnej dla członków rodzin, w których występuje przemoc i uzależnienie od alkoholu.

Współdziałanie:

• Ośrodka Pomocy Społecznej,

• Punktu Profilaktyki Społeczno - Rodzinnej.

4. Realizacja zadań Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych:

• kontynuacja kontroli przestrzegania ustawy z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,

• działania kontrolujące przestrzeganie zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych przez podmioty gospodarcze,

• wydawanie postanowień w sprawie wniosków o zezwolenie na sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych,

• występowanie do Burmistrza Pyrzyc o cofnięcie zezwolenia na sprzedaż alkoholu w przypadku stwierdzenia nieprzestrzegania ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,

• podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów w/w ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego,

• kontynuacja działań wobec osób nadużywających alkoholu i pijących w sposób szkodliwy, zmierzających do zmotywowania bądź sądowego zobowiązania tych osób do leczenia,

• prowadzenie akcji informującej społeczność lokalną o możliwości interwencji wobec osób nadużywających alkoholu.

Na mocy art.4 ust.3 oraz art. 25 i art. 26 ust.3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi na gminnych komisjach profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych spoczywa obowiązek podejmowania czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu.

Postępowanie powyższe dotyczy jedynie wybranych kategorii osób uzależnionych. Przesłanki do wdrożenia takiego postępowania określa art.24 ustawy, wskazując osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny.

O zastosowaniu wobec osoby uzależnionej zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego stanowi sąd rejonowy. Do zadań gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych w ramach działań wynikających z instytucji prawnej zobowiązania do leczenia należy:

1. przyjęcie zgłoszenia o przypadku wystąpienia nadużywania alkoholu z jednoczesnym wystąpieniem przesłanek z art.24,

2. wezwanie na rozmowę osoby, co do której wpłynęło zgłoszenie o wystąpieniu przesłanek z art. 24 ustawy i pouczenie jej o konieczności zaprzestania działań wymienionych w art. 24 i/lub poddania się leczeniu odwykowemu.

3. skierowanie w/w osoby na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego ( art. 25),

4. przygotowanie dokumentacji związanej z postępowaniem sądowym wraz z opinią wydaną przez biegłego ( art. 26 ust.3),

5. złożenie wniosku o wszczęcie postępowania do sądu rejonowego właściwego według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy ( art. 26 ust.3).

Do dokumentacji należą:

• opinia wydana przez biegłego,

• protokół z rozmowy z osobą zgłaszającą do komisji przypadek nadużywania alkoholu i wynikających stąd konsekwencji,

• protokół z rozmowy z osobą uzależnioną od alkoholu, o ile do takiej rozmowy doszło,

• dokumenty pochodzące z wywiadu środowiskowego,

• inne informacje tj: informacje z policji, informacje od pedagoga szkolnego i inne.

O ile osoba uzależniona nie stawiła się na rozmowę w terminie wskazanym przez komisję, ani też na badanie przez biegłego, do wniosku należy dołączyć informację o podjętych w tej sprawie czynnościach ( ilość i terminy wezwań wraz z informacją o niestawieniu się osoby wzywanej).

Finansowanie czynności biegłego powinno odbywać się w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Wszystkie czynności podejmowane w sprawie zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego są objęte poufnością.

Postanowienie o zobowiązaniu do leczenia odwykowego zapada w trybie nieprocesowym

( art.26 ust.2 ustawy) i nie nosi charakteru wyroku sądowego - sankcji karnej.

Funkcja społeczna instytucji zobowiązania do leczenia jest funkcją polegającą na instytucjonalnym motywowaniu do podjęcia terapii odwykowej. Zobowiązanie nie ma charakteru przymusu w sensie przymusu prawnego. Przymus można zastosować zgodnie z zapisami ustawy na etapie doprowadzania osoby uzależnionej od alkoholu na badanie przez biegłego, na rozprawę w sądzie i do zakładu leczniczego na podjęcie kuracji.

Nie ma jednak możliwości prawnych ani organizacyjnych zatrzymania pacjenta w takim zakładzie wbrew jego woli.

Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych to miejsce gdzie najczęściej zgłaszają się po pomoc członkowie rodzin, w których występuje przemoc.

Zadaniem Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych jest:

• zbieranie i przekazywanie informacji na temat skali zjawisk przemocy w rodzinie w danej gminie,

• zbieranie dokumentacji poszczególnych przypadków przemocy domowej, a w sytuacjach podejrzenia przestępstwa poinformowanie o tym odpowiednich służb,

• inicjowanie działań zmierzających do podniesienia kwalifikacji osób mających w swojej pracy kontakt z ofiarami i sprawcami przemocy- organizowanie szkoleń, konferencji itp.

III. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenia pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo- wychowawczych i socjoterapeutycznych.

1. Aktywne uczestnictwo w ogólnopolskich i lokalnych kampaniach i przedsięwzięciach edukacyjnych związanych z profilaktyką problemów alkoholowych, inicjatywach ustawodawczych ograniczających spożywanie napojów alkoholowych:

• współudział w działaniach profilaktycznych organizowanych w ramach Międzygminnego Porozumienia o Współpracy w zakresie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

• wspieranie happeningów, akcji dotyczących profilaktyki problemów alkoholowych promujących zdrowy tryb życia.

2. Rozwijanie różnych form edukacji publicznej, przygotowanie oferty działań profilaktycznych i koordynacja działań profilaktycznych w zakresie promowania pozytywnych zachowań i postaw służących zdrowiu i trzeźwości.

Prowadzenie stałego systemu informacji na temat działań podejmowanych na terenie miasta w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych:

• realizacja programów profilaktycznych, psychoedukacyjnych dla dzieci i młodzieży oraz rodziców na terenie szkół i świetlic:

• artykuły w lokalnych gazetach,

• dofinansowanie zakupu czasopism i literatury fachowej dla instytucji i organizacji prowadzących działalność profilaktyczną,

• turnieje, konkursy wiedzy z zakresu profilaktyki uzależnień.

3. Promowanie i wspieranie działalności profilaktycznej podejmowanej w ramach młodzieżowego wolontariatu:

• młodzieżowe grupy liderskie.

4. Rozszerzanie działalności psychoprofilaktycznej dla dzieci i młodzieży w formie:

• zajęć sportowych i rekreacyjnych,

• imprez sportowych i przedsięwzięć sportowo-turystycznych tj.: wycieczki szkolne, biwaki, obozy,

• wspieranie pomocy dydaktycznej, rozwijanie zainteresowań u dzieci i młodzieży w tym organizacja spektakli edukacyjno - profilaktycznych-,

• zagospodarowanie terenów służących rekreacji i zajęciom sportowym dla dzieci i młodzieży.

5. Organizowanie badań, sondaży, lokalnych diagnoz pozwalających ocenić aktualny stan problemów alkoholowych, zasobów i efektów podejmowanych działań.

6. Organizowanie i uczestnictwo w szkoleniach i konferencjach:

• szkolenia realizatorów programów profilaktycznych,

• udział w konferencjach na temat rozwiązywania problemów uzależnień,

• szkolenia dla grup zawodowych pracujących z osobami uzależnionymi i grupami ryzyka,

• szkolenia dla członków KRPA.

Tworzenie gminnego programu profilaktyki problemowej dla dzieci i młodzieży wymaga świadomego, celowego i długoterminowego planowania przedsięwzięć. Należy dążyć do tworzenia zintegrowanego systemu profilaktyki gminnej. Szczególnie cenne są środowiskowe programy profilaktyczne czynnie angażujące wiele grup danej społeczności ( młodzież, rodziców, wychowawców, sprzedawców napojów alkoholowych, samorząd) w działania na rzecz ograniczania popytu na środki psychoaktywne poprzez m.in. wzrost świadomości społecznej i zmiany cech środowiska lokalnego. Lokalna działalność profilaktyczna nie powinna opierać się jedynie na jednorazowych, krótkotrwałych akcjach ( jak konkursy, festyny, przedstawienia itp.).

Mogą one stanowić uzupełnienie systematycznie realizowanych programów adresowanych do wyżej wymienionych grup odbiorców, opartych na aktywnym uczestnictwie i dialogu.

Przy planowaniu programów profilaktycznych należy zwrócić uwagę, aby nie koncentrowały się one wyłącznie na osłabieniu czynników ryzyka, lecz również na wspieraniu głównych czynników chroniących ( a zwłaszcza kształtowaniu silnej więzi rodzinnej).

Od 2002r. wprowadzono w przedszkolach i szkołach obowiązek uchwalania przez radę pedagogiczną szkolnego programu profilaktyki spójnego z programem wychowawczym szkoły, zaopiniowanego przez rodziców i samorząd uczniowski. Opracowanie i realizacja takiego programu wymaga systematycznego i planowego wykorzystania różnorodnych form oddziaływań ( jak np. zajęcia profilaktyczne realizowane w klasach, gazetki szkolne, audycje w szkolnym radiowęźle, imprezy profilaktyczne, happeningi itp.) przy zaangażowaniu jak największej części kadry pedagogicznej oraz wykorzystaniu aktywności i pomysłów młodzieży. Udział pedagogów szkolnych w tworzeniu „Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych” umożliwia stworzenie zintegrowanego systemu profilaktyki problemowej dla dzieci i młodzieży.

IV. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń, osób fizycznych służących rozwiązywaniu problemów alkoholowych

• Stowarzyszenie Abstynentów” Krokus””

• kluby i organizacje sportowe, stowarzyszenia.

Dofinansowanie działalności nastąpi po ustaleniu zasad wspierania organizacji i stowarzyszeń przez Urząd Miejski zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie od dnia 1 stycznia 2005r.

Realizacja tego zadania oznacza wspieranie konkretnych, opisanych w ofercie składanej do gminy, przedsięwzięć z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych realizowanych przez instytucje i organizacje pozarządowe.

Mogą to być działania związane z:

• profilaktyką i pracą z grupami ryzyka,

• przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie,

• rehabilitacją osób uzależnionych i ich rodzin.

Poszczególne zadania gminnego programu mogą być powierzone do realizacji organizacji pozarządowej pod warunkiem, że spełni ona wymogi merytoryczne i finansowe stawiane przez gminę i zapewni tym samym profesjonalny poziom realizacji programu. Szczegółowy wykaz - po ustaleniu zasad i wprowadzeniu procedur przez gminę.

Stowarzyszenia abstynenckie traktowane są przede wszystkim jako środowisko wzajemnej pomocy, którego funkcjonowanie oparte jest na nieodpłatnej działalności jego członków. Stowarzyszenia abstynenckie odgrywają szczególnie ważną rolę w pracy nad trzeźwością, tworząc efektywne środowisko wzajemnej pomocy i miejsce wsparcia.

V. Podejmowanie innych działań związanych z problematyką rozwiązywania problemów alkoholowych nie ujętych w programie, a ujawniających się w toku jego realizacji.

14